تکرار به مثابه دوگان سازی صرفی: شواهدی از زبان فارسی

پژوهش حاضر نظریه دوگان سازی صرفی اینکلاس و زول (2005) و ادعای اصلی این نظریه مبنی بر شکل گیری دوگان ساخت ها با نیاز مضاعف صرف به یک سازه زبانی با ویژگی­های معیّن صرفی ـ معنایی را با استفاده از برخی ساخت­های صرفی زبان فارسی بررسی می­کند. نظریه دوگان­سازی صرفی فرایند تکرار را که در رویکردهای قبلی حاصل کپی­سازی یا همان نسخه برداری واجی تلقی می­شود، عمدتاً ناشی از تکرار ویژگی­های معیّن صرفی ـ معنایی می­داند. برای پاسخ به این پرسش که آیا شکل گیری دوگان ساخت های زبان فارسی در چهارچوب نظریه دوگان سازی صرفی قابل توجیه و تبیین است یا خیر، با در نظر گرفتن دو دسته شواهد معنایی و واژآرایی، داده هایی از زبان فارسی در چهارچوب نظریه دوگان سازی صرفی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. شواهد معنایی شامل تکواژگونگی ریشه، ساخت­های مترادف، تکرار بازتابی، تکرار کامل میانی و ساخت­های متقابل معنایی می شود. شواهد واژآرایی نیز عبارتند از کسره میانی، ساختار «که» مبیّن بی­تفاوتی، بیناوند، پیونده یا پی بست «ـو» و رونوشت موزون. این پژوهش با ماهیت و روشی توصیفی ـ تحلیلی، بر اساس داده هایی که از زبان طبیعی و روزمره مردم، آثار مکتوب در حوزه مطالعات صرف زبان فارسی و شم زبانی نویسندگان گردآوری شده، صورت گرفته است. تحلیل داده های جمع آوری شده نشان می دهد اتخاذ رویکرد دوگان­سازی صرفی علاوه بر ارائه توصیف و تحلیلی جامع از فرایند تکرار در زبان فارسی، امکان توصیف و بررسی ساختار و معنای دوگان ساخت­هایی را به دست می دهد که پیش از این امکان تحلیل مناسبی نداشتند.